Ўзбекистон Республикаси ҳамда Европа Иттифоқи ўртасида Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисида битим имзолангани тарихий ҳодиса дея баҳоланмоқда. Остонада ўтган халқаро анжуман доирасида Xabar.uz мухбири Европа Иттифоқининг Марказий Осиё бўйича махсус вакили Эдуардс Стипрайс билан учрашиб, юқори мартабали дипломатдан янги битимнинг аҳамияти, Ўзбекистон фуқаролари учун виза тартибини соддалаштириш имконияти ҳақида қисқа интервью олди.

«Ўзбекистон Республикаси билан Европа Иттифоқи ўртасида имзоланган Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битим моҳият эътиборига кўра ҳамкорликнинг янги, янада тизимлаштирилган тартибини шакллантиради. Ҳужжат нафақат савдо муносабатларига доир масалаларни, шунингдек, инвестиция, стандартларни уйғунлаштириш, санитария, ветеринария талабларини мувофиқлаштириш, турли соҳаларда тартиб-қоидаларни такомиллаштириш, транспорт, энергетика каби икки томонлама манфаатли ҳамкорлик йўналишларига доир жиҳатларни ҳам қамрайди. Сув хўжалиги каби Марказий Осиё минтақаси учун ўта муҳим саналган жабҳа, қолаверса, ички хавфсизлик, миграция, ташқи сиёсат каби масалалар ҳам эътибордан четда қолмаган. Умуман олганда, Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битим барча жабҳаларни қамраган ҳужжат бўлиб, ҳамкорлик учун янада аниқ тизим яратишга хизмат қилади», – деди Эдуардс Стипрайс.

Жорий йил 2 декабрь куни Қозоғистон Европа Иттифоқи билан виза тартибини енгиллаштириш юзасидан расмий музокараларни бошлади. Хўш, ЕИ Ўзбекистон фуқаролари учун ҳам яқин истиқболда виза тартибини енгиллаштириши кўзда тутилганми?

ЕИ дипломатига кўра, бу амалга ошмас орзу эмас, аммо уни рўёбга чиқариш учун маълум шарт ва муайян муддат талаб этилади.

«Айни вақтда бу масала кун тартибида эмас. Аммо виза тартибининг енгиллаштирилиши утопия эмас, балки реал ҳодисадир. Қозоғистон кейси ҳам бу реаллик эканини тасдиқлайди. Бунинг учун миграция оқими кузатуви борасида муайян тажриба ҳосил қилиш талаб этилади. Бу репутация масаласи ҳамдир. Виза тартибининг соддалаштирилиши Ўзбекистон Республикаси фуқаролари Европа Иттифоқи мамлакатларининг миграция қонунчилигига тўлақонли риоя этишини тақозо этади. Ўзбекистон фуқаролари миграция борасида қонунчилик талабларига етарлича масъулият билан ёндашаётгани қайд этилган ҳолатда, албатта, виза тартибини енгиллаштириш бўйича қарор қабул қилиниши мумкин.  Шуни ҳам қайд этиш жоизки, бу эртанги ёки эртадан кейинги куннинг масаласи эмас. Ўйлайманки, бунга қадар бир неча йил ўтади. Қисқа қилиб айтганда, бу кўп жиҳатдан Ўзбекистон фуқароларининг қонунчиликка нечоғли ҳурмат кўрсатишига боғлиқдир», – деб хулоса қилди ЕИнинг минтақамиз бўйича махсус вакили.

Аввал хабар берганимиздек, жорий йил 24 октябрь куни Брюссел шаҳрида Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев, Европа кенгаши президенти Антониу Кошта ва Европа комиссияси президенти Урсула фон дер Ляйен иштирокида Ўзбекистон Республикаси билан Европа Иттифоқи ўртасида Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битимни (Enhanced Partnership and Cooperation Agreement) имзолашга бағишланган тантанали маросим бўлиб ўтди.

Еврокомиссия президенти Урсула фон дер Ляйен янги битим Ўзбекистон ва ЕИ фуқароларининг ўзаро манфаатлари учун биргаликда ишлашга асос яратишини урғулаган.

9 та бўлим, 356 та модда ва 14 та иловадан иборат битим икки томонлама муносабатларнинг деярли барча соҳаларини қамрайди.

Кенгайтирилган ҳамкорлик ва шериклик тўғрисидаги битим 1996 йилда имзоланган Шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битим ўрнини эгаллайди.

Эслатиб ўтамиз, янги битим лойиҳаси бўйича музокаралар 2019 йил февраль ойида бошланиб, 2022 йил июль ойида якунланган. Ҳужжат 2022 йил 6 июль куни Брюссел шаҳрида парафирланган эди.