Россия президенти Владимир Путин 2001 йилдаёқ Украинага кўз тиккан, Қозоғистон ва Кавказга нисбатан ҳудудий даъво билан чиққан. Жорж Вашингтон университети (АҚШ) ҳузуридаги Миллий хавфсизлик архиви сайтида чоп этилган махфийликдан чиқарилган стенограммалар ана шундан далолат беради.

Путин 2001 йил 16 июнь куни Словения пойтахти Любляна шаҳрида АҚШ президенти Жорж Буш билан учрашувда Россиянинг улкан ҳудуди бошқаларга бериб юборилганидан ёзғирган.

«Россияликлар минглаб километр ерларини қўшқўллаб бериб юборди. Ақл бовар қилмайдиган ҳолат бу. Асрлар мобайнида Россиянинг бир қисми бўлган Украина қўлдан кетди. Қозоғистон берилди. Кавказ ҳам. Тасаввур қилиш қийин, партия етакчилари шундай қилди», – деган Путин 2001–2009 йилларда АҚШга раҳбарлик қилган Жорж Бушга.   

Путин Россия 1954 йилда НАТОга аъзо бўлиш учун ариза бергани, бироқ бу сўров рад этилганидан нолиган. Шунингдек, у НАТОнинг кенгайиши Москва учун таҳдид эканини таъкидлаган.

Россия раҳбари ҳамкасби Жорж Буш билан 2008 йилги учрашувда ҳам Украина «совет даврида яратилган сунъий давлат» эканини иддао қилган ва Украинанинг НАТОга қўшилиши томонлар ўртасида узоқ муддатли зиддият келтириб чиқаришидан огоҳлантирган.

Таҳлилларга қараганда, Путинда ҳудудий даъволар у президентликка келгунга қадар пайдо бўлиб улгурган.

Аввал хабар берганимиздек, Германия ташқи ишлар вазирлиги чоп этган архив ҳужжатларида Владимир Путин 1994 йилдаёқ Украина ва Қозоғистонга нисбатан ҳудудий даъво билан чиққани баён этилган.

«Унинг (Путин назарда тутилмоқда – таҳр.) сўзларига кўра, Қрим, Шарқий Украина ва Шимолий Қозоғистон – камида ушбу ҳудудлар Россия учун ҳеч қачон ажнабий ерлар саналмаган, балки ҳамиша Россия ҳудудининг таркибий қисми саналган. Гўё бирор бир русга ушбу ҳудудлар эндиликда бошқа мамлакатларга тегишли эканини тушунтириш имконсиз эмиш», – деб ёзади немис дипломати 1994 йил 14 январга оид битикда.

Маълумот ўрнида: бу даврда Путин Санкт-Петербург мэри Анатолий Собчак маъмуриятида юқори лавозимда фаолият юритган. Хусусан, 1994 йил март ойидан у ҳокимнинг биринчи ўринбосари этиб тайинланган.

Путин Россия раҳбарлигига келганидан кейин ҳудудий даъволар амалий ҳаракат ва чинакам урушга айланганини кўриш мумкин. Хусусан, 2014 йилда Украинага тегишли Қрим Россия томонидан аннексия қилинди. 2022 йил 24 февралда Россия Украинага қарши уруш бошлади ва унинг бир қатор ҳудудларини босиб олди. Қонли уруш ҳалигача давом этмоқда.

Путин СССРнинг тарқалишини «XX асрнинг энг йирик геосиёсий фожиаси» деб ҳисоблайди. У, Совет Иттифоқи парчаланиши ортидан Россия 40 фоиз ҳудудини бой берган деб иддао қилган.

У СССР таркибида бўлган республикалар Иттифоқ таркибидан чиқиш пайти ўзи билан Россияга тегишли улкан ҳудудларни ҳам олиб чиқиб кетганини даъво қилган. Таҳлилчилар бу ўринда Россия раҳбари Украина ва Қозоғистонни назарда тутганини тахмин қилган.

Эслатиб ўтамиз, яқинда АҚШ разведкаси Россия президенти бутун Украинани ҳамда Европанинг бир пайтлар Совет Иттифоқи таркибида бўлган қисмини босиб олишни кўзлаётганидан огоҳлантирганди.