Хабарлар тезкор Телеграм каналимизда Обуна бўлиш ×

Тишлар профилактикаси: нега касалликни эрта аниқлаш муҳим?

Тишлар профилактикаси: нега касалликни эрта аниқлаш муҳим?

Табассум — соғлиқ, ишонч ва бахтнинг белгиси. Соғлом табассумнинг илдизи тишларимиздадир: у яхши фаолиятни, яхши ҳазмни ва кайфиятни таъминлайди. 

Нега бу мавзу муҳим? 

Кўпчилигимиз стоматологга фақат тиш қаттиқ оғриганда борамиз. Оғриқ эса кеч сигнал — у пайтда оддий пломбалаш амалиёти етарли бўлмайди, мураккаброқ ва қимматроқ даволаш жараёни шарт бўлади. Профилактика одатини жорий қилсак, муаммоларни эрта босқичда тўхтатамиз ва харажатлар, оғриқлар кескин камаяди. 

Халқаро тажриба: қисқа, содда, ишлайдиган модел 

Кўплаб ривожланган мамлакатларда асосий қоида бир хил: болалар ва юқори хавф гуруҳидагилар йилига камида 2 марта, паст хавфдагилар эса 6–12 ой (баъзан 12–24 ой) оралиғида стоматолог кўригидан ўтади. 

Баъзи мамлакатларда (масалан, Буюк Британияда) болалар учун давлат тизими орқали кўплаб асосий стоматологик хизматлар қопланади; ошкоралик ва профилактика маданияти кучли. 

Туркия, Полша каби мамлакатларда эса хусусий клиникаларнинг арзон профилактик пакетлари ва мактабларда профилактик кўриклар кенг тарқалган. 

Профилактика ва мунтазам кўрик — универсал меъёр саналади. Бу маданият бўлган жойда даволашга кетадиган пул ҳам камроқ бўлади. 

Оила бюджети учун адолатли нарх: 1–2% қоида 

“Ойига 50–100 минг сўм эквиваленти” деганда қатъий тарифни эмас, адолатли улушни назарда тутамиз. Энг содда ва ҳалол ёндашув — профилактика режасини оила даромадининг 1–2% атрофида белгилаш. Бу ҳамёнбоп, лекин тизимни ушлаб туришга етарли. 

 Мисоллар (1–2% қоидасига кўра): 

 • 3 000 000 сўм даромад → 30 000 – 60 000 сўм/ой 

 • 5 000 000 сўм даромад → 50 000 – 100 000 сўм/ой 

 • 8 000 000 сўм даромад → 80 000 – 160 000 сўм/ой 

Мазмуни шуки, ҳар ким ўз имконига яраша профилактикага кичик улуш ажратади — эвазига йилда икки марта кўрик, тозалаш, керак бўлса эрта даволаш ишларини арзонроқ ва режа асосида бажаради. 

Болалардан бошлаш — энг самарали сармоя 

Агар ота-она бормаса ҳам, болалар мунтазам кўрикдан ўтса, профилактик маданият 5–10 йил ичида ўз-ўзидан шаклланади. Шунинг учун амалий қадамлар болалардан бошланиши керак: 

1.Мактабгача ёш (3–6 ёш): йилига 2 марта флорли лак, гигиена ўйинлари, тўғри тиш ювиш техникаси. 

2. Бошланғич синф (7–10 ёш): молар тишларга герметик (сеалант), шакарли ичимликларни кечқурун камайтириш одати. 

3. Ўрта синф (11–14 ёш): брекет/ортодонтик текширув, спортчилар учун капалар, ўз-ўзини парвариш қилиш кўникмалари. 

4. Юқори синф (15–18 ёш): учинчи молар мониторинги, тўлиқ гигиена режими, мустақил визит режалаштириш. 

Мактабларда “Табассум паспорти” жорий этилса (ўқувчи карточкаси: охирги кўрик санаси, тавсиялар, келаси визит), болалар ўзлари ҳам масъул бўлиб боради. Ота-онага СМС/Телеграм эслатмалар юбориш — оддий, аммо кучли рағбатдир. 

Агар ота-она бормаса ҳам — тизим ишласин 

• Мактаб кўриклари: йилига 1–2 марта клиникалар билан ҳамкорликда бепул скрининг. 

 • Family-план: ота-она профилактика режасига ёзилса, болаларга қўшимча чегирма ёки бепул кўрик. 

 • Кўчма (мобил) кабинетлар: чекка ҳудудларда тозалаш ва скринингни жойида ўтказиш. 

 • Маҳалла ва ОАВ билан тарғибот: “Тиш ювиш ҳафталиги”, “Ширинликдан кейин сув ичиш” каби оддий, аммо фойдали одатларни оммалаштириш. 

Стоматологлар учун фойда, жамият учун ютуқ 

 • Олдиндан режаланган оқим: профилактика режаси шифокорга барқарор, башоратли иш оқимини беради. 

 • Мураккаб ишлар камаяди: эрта босқичда аниқланган муаммо тез ва осон ҳал бўлади. 

 • Иш сифати ва ишонч: мунтазам алоқадаги бемор — содиқ бемор. Бу бренд ва ишончни мустаҳкамлайди. 

 • Давлат учун: соғлом авлод, камроқ оғир даволаш харажатлари, кўпроқ меҳнат унумдорлиги. 

Қисқа иқтисодий мантиқ: 1 сўм профилактика  3–5 сўм даволашдан қутқаради. 

Мунтазам кўрик ва тозалаш кўплаб касалликларни эрта аниқлаб, қиммат даволашга эҳтиёжни камайтиради. Бу оила бюджети, клиникалар режалилиги ва давлат саломатлик сиёсати учун фойдали. 

Амалий қадамлар — бугундан бошлаймиз 

1) Оилавий режа: календарга ҳар 6 ой шифокорга ташриф ёзиб қўйинг. 

2) Уй қоидаси: кунига 2 марта тиш ювиш, кечқурун ширин ичимликлар ўрнига сув. 

3) “Табассум паспорти”: шифокорга бориш, тавсиялар, кичик рағбатлар. 

4)Даромаднинг 1–2% қисмини профилактикага ажратинг. 

 5) Маҳаллий клиника билан оилавий/болалар пакети бўйича гаплашинг. 

Хулоса қилиб айтганда соғлом табассум — юқори маданият, соғлом турмуш меваси саналади. Маданият эса одатдан бошланади. Ота-оналар бугун фарзандидан бошласалар, эртага фарзандлар ўзлари мустақил равишда кўрикка борадиган авлодга айланади. Ҳар 6 ойда кўрик — кичик қадам, катта натижа саналади. 

Шаҳбозбек Ҳомидов, стоматолог.  

Изоҳлар 0

Изоҳ қолдириш учун сайтда рўйхатдан ўтинг

Кириш

Ижтимоий тармоқлар орқали киринг